Siber zorbalık: Çocuklar ve gençler

Gün geçtikçe bizler gibi çocuk ve gençler de dijital ortamda çok fazla vakit geçiriyor. Dijital ortam, bir diğer ifadeyle çevrimiçi dünya, birçok fırsat sunuyor ancak bazı risklerle karşılaşma olasılığımızda arıtıyor. Bir başkasına zarar vermek amacıyla bir ‘’araç’’ haline dönüşebiliyor. Giderek artan dijital kullanım özellikle (internet, sosyal medya ve oyun platformları) çocuklarda gelişimsel ve psikolojik problemlere sebep oluyor. Bununla beraber çocuklar, sıklıkla duymaya başladığımız ‘’siber zorbalık’’ tehlikesi ile karşı karşıya kalıyor.

Siber zorbalık; bilgi ve iletişim teknolojilerin kullanımıyla (telefon, tablet, bilgisayar) gerçekleşen zorbalık türüdür. Çocuklardan yetişkinlere kadar her yaş grubundan birinin karşılaştığı bu olumsuz deneyim, kişiyi korkutma, kızdırma ya da zarar verme amacı içerir ve tekrarlayıcı bir şekilde sürer. Peki, nedir bu siber zorbalık içeren davranışlar?

Sanal ortamlarda tehdit ve hakaret içeren mesajlar göndermek,
Alay etmek, dedikodu yapmak, isim takmak, küfür etmek,
Cinsel içerikli mesajlar göndermek,
Sahte hesaplar ile başkasını kötü gösterecek paylaşımlar yapma,
Bir başkasının görsellerini ve bilgilerini o kişinin izni olmadan paylaşmak,
Başkası adına mesajlar atmak,
Sanal ortamda oluşturulan herhangi bir gruba bir kişinin kasıtlı bir şekilde alınmayarak dışlanması,
Sosyal medya platformlarında yapılan paylaşımlara utandırıcı ya da kırıcı yorumlar yapmak,
Sosyal medya platformlarında ya da oyun gruplarında cinsiyetini farklı göstererek karşı tarafı kandırmak.
Kısacası yukarıda belirttiğim örnekler gibi çocuklara, gençlere ve yetişkinlere zarar veren, rahatsız eden ve tehlikeye atan her türlü davranışı siber zorbalık olarak değerlendirebiliriz.

Daha önce akran zorbalığı yazımda da belirttiğim gibi zorbalık içeren her türlü davranış, çocuk ve gençler için büyük bir psikolojik şiddettir ve bu davranışa maruz kalan çocuk ve gençlerde çok ciddi duygusal sorunlar yaratır.

Ebeveynler çocuklarının siber zorbalığa maruz kaldığını nasıl anlayabilir?

Çocuk herhangi bir elektronik alet kullandıktan sonra üzgün görünüyorsa,
Telefonuna gelen bir mesajdan sonra üzgün ve öfkeli görünüyorsa,
Çok fazla kullandığı internete ya da sosyal medya platformlarına eskisi gibi sık girmiyorsa ya da ilgi göstermiyorsa,
Çocuğun akademik başarısında düşüş varsa,
Akranlarıyla olan sosyal aktivitesi azalıyorsa,
Okula ya da dışarı gitmede isteksiz görünüyorsa,
Hastalık şikayetleri ile sık sık okuldan eve gelmek istiyorsa,
Akranlarından ve aile üyelerinden anormal bir şekilde uzaklaşıyorsa,
İştahında azalma ya da artış görünüyorsa,
Uyku düzeninde bozulma varsa ve
Dijital ortamlarda yaptıkları hakkında konuşmaktan kaçınıyorsa dikkat edilmelidir.
Sevgili ebeveynler, bu gibi davranışalar çocuğunuzun siber zorbalığa maruz kaldığının sinyalleri olabilir ancak yine de bu davranışı gösteren her çocuğun siber zorbalığa maruz kaldığını söylemek doğru olmaz. Fakat çocuğunuzda bu belirtileri gözlemliyorsanız, onunla daha yakından ilgilenerek bu davranışlara sebep olan olayı belirleyebilirsiniz.

Ebeveynler ne yapmalı?

Çocuklar yanı başımızda olsalar bile saatlerce internette, tablette ya da telefonda vakit geçirdiklerinde nelere maruz kaldıklarını bilemeyebiliriz. Bu sebeple tehlikenin çok yakınımızda olduğunu, çocukları ve gençleri korumak için çok dikkatli olmamız gerektiğinin altını çizmek istiyorum.

Çocuğunuz belli bir yaşa geldiğinde sanal ortamda bulunuyor ve çeşitli sosyal medya araçları kullanıyorsa, mutlaka bu sizin bilginiz ve kontrolünüz dahilinde olmalıdır. (Bir uzman olarak çocukların sosyal medya kullanımının 15 yaş ve üzeri olması gerektiğini öneriyorum.)
Çocuğunuz bu platformlarda ya da internette ne yapıyor? Kimlerle konuşuyor? Hangi oyunları oynuyor? Biri ondan kişisel bir bilgisini (adres, kimlik vs.) istiyor mu? Biri ondan fotoğraf istiyor mu? Bu gibi konularda çocuğunuzu bilinçlendirmelisiniz. Çocuğunuzun neyi nasıl kullanması gerektiğini ve nelerin onun için tehlike oluşturabileceğini ona anlatmalısınız.