Çağın ötesinde
Artık gerçekleşti. Almanya yeni bir yola girdi. Hristiyan Demokrat lider Friedrich Merz’in dümeninde olacağı Almanya engebeli bir yolculuğa çıkmak üzere. Alman Meclis'i geçen Salı Anayasa‘daki üç değişikliği geçirmesinin ardından, Federal Konsey de Cuma sabahı gerekli üçte iki çoğunlukla aynı şeyi yaptı. Bunun için 69 oyun en az 46'sı gerekiyordu, ama sonuçta 53 oy çıktı. Şimdi Cumhurbaşkanı tarafından imzalandıktan sonra yürürlüğe girecek.
* * * *
Özetleyelim. Anayasa'nın üç maddesinde değişiklik teorik olarak Almanya'nın savunma, sivil savunma, istihbarat servisleri ve siber güvenliğe sınırsız para yatırmasına olanak tanıyor. Ayrıca 12 yıllık bir süre için 500 milyar Euroluk özel bir fon kurulacak. Bu para, köprüler, enerji şebekeleri, yollar, kreşler ve okullar gibi harap olmuş altyapıların onarımı için kullanılacak. Bunun 100 milyar Euro‘su ise iklimin korunması harcanacak.
* * * *
Bu artık savaş sonrası Almanya için ‘yeni yol‘ olarak nitelenebilir. Bunun 21. Yüzyıl Almanya’sı için gerçekten büyük sonuçları olacaktır. Almanya artık sınırsız fırsatlar ülkesi mi olacak? Tabii ki hayır. Ama para artık sınırlayıcı bir unsur olmaktan çıktı. Sonuçta bütçeye ve savunma harcamalarının düzeyine meclis karar verecek. Özel fon için de hangi projelerin finanse edileceğine dair bir iş planı hazırlanacak. Son söz yine meclisin olacak.
* * * *
Merkez sol eğilimli, İngiliz The Guardian gazetesi Almanya’daki gelişmeyi şöyle değerlendiriyor; ‘Tarihinin yükü altında ezilen Almanya, hem büyük ölçekli borçlanmayı hem de militarizasyonu tutarlı bir şekilde reddetti. Bu tabular artık yıkıldı. Artık aşırı kemer sıkma politikası uygulayan bir ülke değil ve artık savunmasını dost sandığı ama şimdi düşman olabileceğinden korktuğu bir süper güce taşeronluk yapan bir ülke değil‘
* * * *
‘Talihsiz Şansölye Olaf Scholz'un dört yıllık sürüklenmesinden sonra Almanya uyuşukluğundan uyandı‘ denilebilir mi acaba? Yakında şansölye olacak olan Friedrich Merz, siyasi kariyerinin çoğunu borçlanmaya karşı çıkarak geçirdi. ‘Sağlam‘ mali kurallar adına kamu yatırımlarını büyük ölçüde kısıtlayan borç freni, kendisi, selefi Angela Merkel, muhafazakar Hristiyan Demokratları ve hatta Sosyal Demokratlar için bir inanç maddesiydi.
* * * *
Borç freni, 2008 mali krizinde bütçe açığının artmasının ardından Anayasa'ya eklendi. Bu ulusal gurur kaynağı haline geldi. 1990'ların başında birleşmeyi kolaylaştırmak için alınan yüklü borcun ekonomik etkileri oldu. Daha da kötüsü, yüksek devlet borcu 1920'lerde Weimar hükümetinde hiperenflasyonu tetikleyerek Hitler'in yükselişine yardımcı oldu. Bu tarihi travma, nesillerdir Almanya'da devlet borcu siyasi tartışmaları tanımladı.
* * * *
Daha birkaç hafta önce, 500 milyar Euroluk özel bir fonun mümkün olabileceği kimsenin aklına gelmezdi. Ama gerçekleşti. Sol liberal eğilimli Alman Süddeutsche Zeitung gazetesi başyorumunda ‘Friedrich Merz doğru şeyi yaptı‘ diyor. Devam ediyor. ‘İşler farklı gelişti. Karar alındı. Çağın ötesinde bir borç: Ama elbette bu denli çığır açıcı boyuttaki bir borç projesinin mecliste ve toplumda hararetli bir tartışmaya maruz kalması kaçınılmaz‘
* * * *
Geçen gün İngiliz finans çevrelerinin sözcüsü The Financial Times gazetesi hatırlattı ünlü alıntıyı. İngiliz iktisatçı John Maynard Keynes’e atfedilir ama Amerikalı iktisatçı Paul Samuelson’e ait olduğu da söylenir. Hangi iktisatçıya ait olursa olsun ilginç bir şey. Keynes veya Samuelson şöyle demiş; ‘Gerçekler değiştiğinde, fikrimi değiştiririm. Siz ne yapıyorsunuz, efendim?‘. Bu muhtemel Alman şansölyenin durumunu anlatıyor sanırım.
* * * *
Hatırlayanlar belki çıkar. Yazmıştım. Uluslararası ilişkiler uzmanı bir siyasi analist ‘Almanya ayağa kalkmadan Avrupa ayağa kalkamaz‘ diyordu. İkinci Dünya Savaşı'nın bitmesinden 80 yıl sonra Almanya yeniden gerekli değişimler muhtemelen yıllar sürecek. İngiliz The Guardian gazetesi de Almanya’daki bu gelişme için ‘Avrupa liderini arıyordu. Yıllarca sürüklenmeden sonra, Almanya sonunda cevap vermeye hazır‘ diyor.
* * * *
Birçok analistler, yorumcu ve birçok siyasi lider, muhtemel şansölye Friedrich Merz'i ve Almanya'nın bir kez daha kıtada lider bir rol üstlenmesini bekliyor. Friedrich Merz alışılmış olanı terk ediyor ve değişim istiyor. Ne kadar başarılı bir performans sergileyeceği ancak görev süresinin sonunda belli olacak. Dünya dikkatle takip ediyor. Yaşayarak göreceğiz.
