Vuçiç'in başı dertte

Geçtiğimiz hafta sonu Belgrad’ın ana caddeleri ve meydanları doldu, taştı. Bugüne dek böylesine kalabalık ve devasa bir mitinge şahit olmamıştı. Sırp halkı, geçen kasımdan bu yana, öğrencilerin önderliğinde, Aleksandar Vuçiç yönetimine meydan okumayı sürdürüyor. Vucic bir yandan göstericilerin gönlünü almaya çalışıyor, diğer yandan protestoların arkasında yabancı güçlerin bulunduğunu iddia ediyor. Doğu bloku ülkelerinde yaşanan renkli devrimlere benzer bir komplo senaryosunun Sırbistan için devreye sokulduğunu ileri sürüyor, batılı çevrelerin ülkesini hedefe koyduklarını iddia ediyor.
* * * *
17 yıl önce ayrıldığım Belgrad’a 2023 mayıs ayında giderek bir hafta kaldım. Gerçekten bir Balkan başkenti olan Belgrad’ın gelişmiş bir AB şehrine dönüştüğüne şahit oldum. Sava nehri kıyısındaki gecekondular ortadan kalkmış, yerlerini, bisiklet yolları, parklar, lüks kafeler, görkemli binalar almıştı. Korunmuş tarihi binalar, yemyeşil parklar, Tuna ve Sava kıyılarında yürüyüş yolları, kaliteli alışveriş, insanların üstleri başları, eğitimleri vs… Sırbistan’ın giderek Avrupa’ya yaklaştığı izlenimi verdi bana gördüklerim. Buna mukabil bir araya geldiğim tüm ahbaplarım Vuçiç aleyhine konuştular ve şikâyet ettiler.
* * * *
Gerçi o günlerde on öğrencinin ölümüne yol açan okul saldırısının şoku yaşanıyordu. Muhataplarım, okul katliamının sorumluluğunun da Vuçiç yönetimine ait olduğunu, bana uzun uzun izah ettiler. Belgrad’a turist gözüyle dışarıdan bakarsanız, son 15 yıl içinde şehircilik açısından yükselen bir Avrupa başkentine dönüştüğünü görürsünüz. Belgrad’a atandığım tarihte (2003 ocak) başkentte sadece mütevazi bir AVM (Mercator) mevcuttu.
Günümüzde, durum farklı; Avrupa'da ne varsa Sırbistan’da da var.
* * * *
Buna mukabil, büyükşehir kökenli, eğitimli Sırbistan vatandaşları artık bilinçli: Vuçiç yönetiminin gurur duyduğu betondan eserlere kuşkuyla yaklaşıyor, yapılan yolları, köprüleri, lüks otel, bina ve AVM gibi imar faaliyetlerini alkışlamıyor. Bu icraatlar, tersine, yolsuzluklara vesile oldukları düşüncesiyle eleştiri konusu yapılıyor. Sırbistan’da son 5-6 yıldır izlediğimiz protestoların gerisinde bu tepki sosyolojisi yatıyor. Sorun tabiatıyla tek başına yolsuzluk dosyaları değil.
* * * *
Vuçiç'in kurucusu olduğu Sırbistan İlerleme Partisi son 12 yıldır seçimleri kazanıyor ve parlamento çoğunluğunu elinde tutuyor. Bu seçim zaferlerinin gerisinde, “yandaş medya” ile devlet imkanlarının iktidar partisi lehine kullanılması kritik önem taşıyor. Vuçiç’in başarısındaki diğer etken ise muhalefetin dağınıklığı ve kuvvetli ortak bir adayın arkasında birleşilememesi. 2012 seçimlerinde, Cumhurbaşkanı Boris Tadiç liderliğindeki Demokratik Parti’nin, Sırbistan İlerleme Partisi karşısında cüzi bir farkla kaybetmesinin ertesinde, batılı değerlere ve Avrupa-Atlantik kurumlarına bağlı partiler Vuçiç karşısında bugüne kadar bir araya gelemediler, kayda değer bir varlık gösteremediler. Bilakis ülkede Ukrayna savaşının da etkisiyle Rusya yanlısı partiler yeşermeye başladılar.
* * * *
Kasım başında Novi Sad Tren garında gölgelik tavanın çökmesiyle 15 kişinin hayatlarını kaybetmeleri neticesinde son 5 ay içinde düzenlenen ve ülke dışında da dikkat çeken devasa protestolara rağmen, düzenlenecek erken seçimleri Vuçiç'in kazanacağı biliniyor. Bu çerçevede (Türkiye’nin tam aksine) Vuçiç muhalifleri iktidarın erken seçim çağrılarına kulak tıkıyor, Vuçiç yönetimi altında hür ve adil seçimlerin düzenlenemeyeceğini ileri sürüyor, Vuçiç'in istifa etmesini, ardından tarafsız (teknokrat) geçici bir hükümetin gözetiminde, adil ve eşit koşullarda seçim yapılmasını şart koşuyorlar.
* * * *
Vuçiç gibi usta bir siyasetçinin bu tür teklifleri dikkate almayacağı hususunda bir şüphe bulunmuyor. Peki ne olacak? Devasa protestolar, mitingler, boykotlar devam mı edecek? Sırbistan nasıl yönetilecek? Yönetilemez bir ülkeye mi dönüşecek? ABD başkanı Trump’ın dünyayı adeta bir çorba gibi karıştırdığı şu dönemde, Avrupa’nın güvenliğini ABD'ye emanet edemeyeceğini kavradığı şu kritik konjonktürde, Sırbistan'dan karmaşa ve istikrarsızlık sesleri yükselmesi ciddi bir talihsizlik, Balkanlar'ın lider ülkesinden S.O.S sinyalleri geliyor. Vuçiç karşıtı süreci yakından izlemeyi sürdürüyorum.