Avrupa dağılır mı?
Şöyle başlayalım. Batı dediğimiz şey çöküyor mü, dağılıyor mu? Transatlantik ilişkiler tamir edilemeyecek şekilde dağılıyor mu? Eğer AB, jeopolitik ve askeri bir güce dönüşmeyi başaramazsa, kendini toparlayamazsa muhtemelen çok geç mi olacak? Sonra son saat mı geliyor? Bu ve buna benzer sorular herkesin kafasını kurcalıyor. Gerçekten Avrupa’da tarihi zamanlar yaşanıyor.
* * * *
Avrupa ilk soğuk dalgasını Mart 2014'te Rusya’nın Kırım‘ı ilhak etmesiyle yaşadı. Bir sonraki ise Kasım 2016'da Trump'ın ilk kez kazanmasıydı. İlk dönüm noktası, Şubat 2022'de Ukrayna Savaşı’yla yaşandı. İkincisi ise Trump'ın geri döndüğü 6 Kasım 2024'ten bu yana yaşanıyor. Söylemeye gerek yok. Avrupa başkentlerinde alarm durumu yaşanıyor. Şu anda Avrupa, kurtların arasında korkmuş bir koyun gibi titreyerek yaşıyor sanki.
* * * *
Şimdi ne olması gerektiği ortada. AB Komisyonu, ABD'nin transatlantik savunmada izlediği rota değişikliğinin sonuçlarını 800 milyar Euro’luk bir savunma paketiyle telafi etmek istiyor. Frankfurter Allgemeine Zeitung gazetesi bu girişim için ‘Von der Leyen'in sayı büyüsü‘ diyor. Ekliyor; ‘Von der Leyen'in AB'nin yeniden silahlanmaya katkısı olarak öne sürdüğü 800 milyar Euro‘luk destek elbette göz boyama. Bu cüretkar bir varsayım.‘
* * * *
Donald Trump’ın ikinci başkanlığına başlamasının üzerinden birkaç hafta geçmesine rağmen, 2025 yılının, muhtemelen İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana dünya tarihindeki en derin dönüm noktası olma ihtimali oldukça yüksek. Çünkü bugünün Rusya'sı, küresel egemenlik peşinde koşan, ABD'nin tehlikeli bir ideolojik rakibi değil, Trump'ın ‘anlaşmalar‘ yapılabileceğini ve yapılması gerektiğini söylediği bir süper güç.
* * * *
Açık bir Trump doktrini var. Başkan Trump'ın yeni bir dünya düzeni için tasarımı olduğu açık. Bu, dünyayı nüfuz alanlarına bölmek, sadece Çin'i ve Rusya'yı eşit olarak tanımak. Buradaki hesap, ABD ile Çin arasında askeri bir çatışma yaşanırsa Rusya'nın ittifak olmasa bile en azından tarafsız kalması. Bu, da diplomatik dilde “renversement des alliances” yani eski ittifaklar tersine çevrilmesi anlamına geliyor. Herşey Avrupa’nın aleyhine dönüyor.
* * * *
Biraz iddialı bir cümle ama şöyle diyebiliriz. Donald Trump çağdaş uluslararası ilişkilerin çerçevesini hızla değiştiriyor. Trump’un doktrini göremeyenler dünyayı yeniden şekillendirmede söz sahibi olmayacak galiba. Avrupa'nın artık ABD olmadan güvenilir ve etkili bir stratejiye ihtiyacı var. Bunun için kendi ordusuna ihtiyacı var. Ama belki de en büyük zorluk her şeyin hızlı bir şekilde gerçekleşmesi zorunluluğu. Çok fazla zaman yok.
* * * *
Avrupa, her şeyden önce bunu yapmaya istekli, kararlı olması gerekir; ancak o zaman jeopolitik ve askeri bir güç olabilir. Şu an bunun için ihtiyaç duyulan her şey gözle görülür biçimde eksik. Maddi olarak, asker olarak, endüstriyel kapasite olarak, - ve kararlılık olarak da. Avrupa'nın savunma harcamalarını artıracak ve koordine edecek bir çözüm bulmak kolay olmayacak gibi gözüküyor şimdilik.
* * * *
İngiliz finans sermayesinin temsilcisi Financial Times gazetesine bakıyorum. ‘Avrupa, refah devletini küçültmeli sosyal harcamalarda kesintiler yapılmadan kıtayı savunmanın bir yolu yok‘ diyor. İngiliz gazetesi, eski Alman Şansölye Angela Merkel Avrupa'nın dünya nüfusunun yüzde yedisini, ekonomik çıktısının dörtte birini ama sosyal harcamalarının yarısını oluşturmasından endişe ediyordu. Bu sonraki 13 yılda biraz değişti, ancak onun fikrinin özü geçerliliğini koruyor‘ diyor. Daha iyi silahlanmış bir kıta nasıl finanse edilecek ? Borçlanma ile mi? veya diğer seçenek vergileri artırarak mı?
* * * *
Gazete devam ediyor; ‘Dahası, Bu seçenekler zaten dinamik olmayan bir kıtada nasıl olacak? Hem de durum yeni bir aciliyet kazandı. Merkel'in bazı refah kesintileri istemesinin nedeni Avrupa'lıların "yaşam biçimini" korumaktı. Şimdiki görev ise Avrupa'lıların hayatlarını savunmak.‘ Bence nerden baksanız durum şimdilik karamsar. Ama insan her şeye rağmen iyimser olmak istiyor. Kötülük yüklü ihtimalleri mütemadiyen zihnimizde büyüterek varılacak bir yer yok sanırım. Yaşayarak göreceğiz.
