DeepSeek sarstı
Bundan daha iyi lansman planlanamazdı. ABD Başkanı Donald Trump, OpenAI patronu Sam Altman ve diğer aktörlerle birlikte yapay zeka projesi "Stargate"i duyurduktan sadece birkaç gün sonra açıklandı. Borsalarda deprem oldu. Çünkü ABD şirketleri yapay zeka alanında tekel oluşturmuştu. Yapay zeka üreten ABD şirketleri tam da insanüstü süper zekadan bahsediyordu.
* * * *
Ne oldu? Çinli mucitler bu inancı yerle bir etti mi? Çinliler yapay zeka konusunda Amerikalıların hayalini kurduğu şeyi başardı mı? ABD'deki yapay zeka balonu sönüyor mu? Dünya bunu tartışıyor. İşin özü: DeepSeek, ABDli ChatGPT'nin yapabildiği hemen hemen her şeyi, hatta belki biraz daha fazlasını yapabiliyor; ancak kendi açıklamalarına göre çok daha verimli çalışıyor.
* * * *
Şimdiye kadarki varsayım, daha iyi yapay zekanın aynı zamanda daha fazla bilgi işlem gücü gerektirdiği yönündeydi. Özellikle Nvidia gibi çip şirketlerinin hissettiği bu varsayım, DeepSeek'in yayınlanmasıyla sarsıldı. Uzun zamandır tüm borsayı astronomik boyutlara taşıyan Nvidia ve Microsoft'un hisse fiyatları çöktü. Neredeyse 600 milyar dolar düştü; bu, ABD borsasında şimdiye kadar herhangi bir şirketin görmediği bir düşüştü.
* * * *
Konuşulan şey sadece kar ve zarar değil tabii. Teknolojiye kimin hakim olduğu veya kontrol ettiğiyle ilgili. Ve bu jeopolitik bir güç mücadelesiyle ilgili. Yapay zekada bir adım öne geçmek, Amerikan gücünün (ekonomik, askeri ve politik) yeni anahtarı olarak gösteriliyordu. Bu yüzden bir “Sputnik anı”ndan bahsediliyor. ABD‘nin Sovyet uydusu Sputnik gibi başka bir güç tarafından teknolojik olarak geçilmesi konuşuluyor.
* * * *
Çinli yapay zeka şirketi Amerika'nın bu alanda liderliğini mi sorguluyor? Bu konudaki haberlere, analizlere bakılırsa analistlerin bazı şüpheleri var. “ABD araştırma ve inovasyonda, özellikle de teknolojik atılımlarda iyi. Ancak Çin mühendislikte daha iyi” diyorlar. Trump da işin içine girdi ve Silikon Vadisi'ne bu rekabeti kazanmak için neredeyse mütevazı bir şekilde bir “uyandırma çağrısı”ndan söz etti.
* * * *
DeepSeek’in hikayesi, Çin’in Hangzhou şehrinde 2023’te başlıyor. Kökenleri, bilgisayar bilimcisi Liang Wenfeng ve iki mühendis arkadaşının 2015‘te kurduğu High-Flyer adlı bir hedge fonuna dayanıyor. High-Flyer niceliksel analize ve otomatik ticarete odaklanmış çok başarılı bir şirket. Liang Wenfeng, High-Flyer'da 2021'de bir yapay zeka departmanı kurmuş. Bu projenin adı 2023'te DeepSeek olmuş.
* * * *
High-Flyer tarafından finanse edilen projede iki yüz kadar çoğu üniversite mezunu ve genç doktora öğrencisi çalışıyormuş. Yazılanlara göre, bu gençler Amerikan modellerinden belirgin şekilde daha ucuz olan ancak aynı zamanda soruları da aynı derecede düzgün bir şekilde yanıtlayabilen bir yapay zeka modeli geliştirmişler. DeepSeek çalışanları açıkça ustaca bir mühendislik başarısı elde etmişler.
* * * *
Basitçe söylemek gerekirse, belki de Microsoft'un, Açık Yapay Zeka'nın veya Meta'nın duyurduğu yeni yapay zeka altyapısına milyarlarca dolarlık yatırıma gerek yok? Bilmiyoruz. Aslında araştırmacıların bu fikrin peşinde sadece Çin'de değil, dünden beri de çalışmadığı biliniyor. Ama Çinlilerin şimdi ilk kez bunu pratikte işe yarayacak şekilde uygulamayı başarmış olmaları heyecan yaratıyor.
* * * *
Sonunda, Çinli start-up Deepseek, rekabetçi yapay zeka pazarına yeni bir soluk getirdi. Piyasanın bu kadar şiddetli tepki vermesi, yapay zeka coşkusunu gösterdi. En iyi yapay zeka yarışının henüz sona ermediği bir kez daha ortaya çıktı. Amerikan teknoloji şirketleri çok iyi konumlanmış durumda, ancak Çin'in de yapay zekada teknolojik sıçramalar yapabileceğini gösterdi. Sanırım asıl rekabet şimdi başlıyor.
