Tanıdığım Almanya
Şöyle başlayalım. Almanya’da yaşıyorum. Türkiye’ye gelince sohbetlerde, konuşmalarda genelde çoğunluğun şöyle düşüncelere sahip olduğunu görüyorum. Almanya hala bir otomobil ülkesi, güçlü bir ekonomiye sahip. Herkesin BMW veya benzeri bir araba sürdüğü müreffeh bir ülke. Politik ve sosyal olarak düzenli bir ülke. Halbuki Almanya'da yaşarken, Almanya kendisini artık daha önceki yıllardaki Almanya gibi hissettirmiyor.
* * * *
Pazartesi günü, Şansölye Olaf Scholz, Almanya parlamentosu Bundestag'da güvenoyunu kaybetti ve üç partili koalisyon hükümeti resmen sona erdi. Bu bir formaliteydi. Şansölyenin maliye bakanını görevden almasıyla Kasım başlarında zaten düşmüştü. Liberaller çekildi. Bu hareket, Sosyal Demokrat Şansölyeyi Yeşiller'in yanında azınlık hükümetiyle baş başa bıraktı. Erken seçim çağrısında bulundu. Güvensizlik oyu, son bir formalite işlemiydi.
* * * *
Bu duruma nasıl gelindi? İlk bakışta, herşey yolunda gibi gözükse de altında bir kriz vardı. Ekonomik olarak müreffeh, sosyal olarak uyumlu ve politik istikrarlı Almanya sanki gitmiş yerine sorunlar yumağı gelmişti. 2021 sonbaharında, herşey çok farklıydı. Angela Merkel 16 yıllık görev süresinin ardından tekrar aday olmamaya karar vermişti. Seçimi kazanan Sosyal Demokrat lider Olaf Scholz, yakın Alman tarihindeki ilk üç partili hükümeti kurmuştu.
* * * *
80'lerin ekolojik hareketine dayanan, ekonomik olarak sol eğilimli Yeşiller'in, iş dünyasını destekleyen Liberaller ile ulusal düzeyde iktidarı paylaştığı ilk koalisyondu. Hükümet, iyi hazırlanmış görünüyordu. Ancak sorunlar kısa sürede başladı. İlki, Ukrayna savaşıydı. Hükümeti kriz moduna girdi. Kesilen ucuz Rus gazını ikame için uluslararası piyasalardan çılgınca pahalı gaz satın alınmaya başlandı, halk ve şirketler artan fiyatlardan korunmaya çalışıldı.
* * * *
Ucuz Rus gazının ani sonu elbette büyük bir etken oldu. Buna yeşil reform da eklendi. Kömürü aşamalı olarak sonlandırarak yenilenebilir enerjiye daha fazla güvenmek enerji maliyetini daha da kötüleştirdi. Şansölye dış politikada dönüm noktasını (Zeitenwende) duyurduktan sonra, ordu için 100 milyar Euro ayrıldı. Sanayiye destek olunamadığı gibi eğitime, demiryollarına veya yollara da yatırım yapılamadı.
* * * *
Genel olarak, kasvetli resim uzun uzun anlatılabilir. Almanya üst üste ikinci kez kez resesyona girmek üzere. Dünyaca tanınan ikonik işletmeler sıkıntıda. Almanya'da yaklaşık 300.000 kişiyi istihdam eden Volkswagen, üretim tesislerini kapatıp binlerce işçiyi işten çıkarmayı planlıyor. Ford, Audi de işten çıkarmalar duyurdu, büyük bir çelik üreticisi ThyssenKrupp da öyle. Bir zamanlar Avrupa'nın önde ekonomisi olan Almanya, geride kalmışa dönüştü.
* * * *
Bu arada, göç konusunda iki kutuplu tartışma da sürüyor. 2015'ten beri milyonlarca insan Almanya'ya geldi. En son gelenler arasında yaklaşık bir milyon Ukraynalı da var. Bir yandan, Almanya'nın multikültür bir toplum olduğu gerçeği yaygın olarak kabul ediliyor. Ancak diğer yandan, göç konusunda giderek artan bir hoşnutsuzluk var. Hükümet de bir yandan vasıflı işçilerin göçünü kolaylaştırdı, diğer yandan daha sıkı sığınma önlemleri ve sınır kontrolleri uygulamaya başladı. Bu yaklaşımlar aslında kimseyi memnun etmedi.
* * * *
Bu sıkıntılar, bu kadar çok zorlukla ülkeyi yönetmek tabiiki giderek zorlaştı. Hükümete karşı yaygın bir hayal kırıklığı yaşanıyordu. Aşırı sağcı populist Almanya İçin Alternatif partisi ikinci parti olarak yükselişte. Üçlü koalisyon ülkenin parçalanmış siyasetiyle başa çıkmada bir deneyse de, başarısız oldu.ABD’de Donald Trump'ın Başkan seçildiği ve Avrupa'nın kargaşa içinde olduğu bir dönemde zamanlama daha kötü olamazdı.
* * * *
Dünyanın üçüncü büyük ekonomik gücü olan Almanya'nın ekonomisi durmuş durumda ve ülkedeki siyasetçiler bunun nedeni veya bu konuda ne yapılması gerektiği konusunda anlaşamıyor. Ama her şey kaybedilmiş değil. Almanya'nın krizi gerçek, ama siyasi iradeyle aşılabilir. Erken seçimde Hristiyan Demokratlar ve Sosyal Demokratlar arasında istikrarlı bir koalisyonun geri döndüğünü görebiliriz. Benim tanıdığım, iyi bildiğim Almanya’nın tekrar başarmaması için hiçbir neden yok.
