ÇEDEP koordinatörü Yılmaz Yalçın tarafından sunulan bildiri, ailelerin günlük video paylaşımına dayalı olarak uzmanlardan anlık geri bildirim aldığı, ölçümlerle desteklenmiş etkili bir dijital destek sistemini bilimsel verilerle ortaya koydu. 24–27 Nisan 2025 tarihlerinde Anadolu Üniversitesi Öğrenci Merkezi’nde düzenlenen 8. Uluslararası Katılımlı Ulusal Disiplinlerarası Erken Çocuklukta Müdahale Kongresi (UDEMKO2025); çocuk gelişimi, özel eğitim, psikoloji, dil-konuşma terapisi, ergoterapi ve daha birçok disiplinden katılımcıya ev sahipliği yaptı.
Kongrenin ana teması 'Erken Çocuklukta Tanıdan Müdahaleye Aile ile Çalışmak' olarak belirlendi. Eş başkanlar Prof. Dr. İbrahim Halil Diken ve Doç. Dr. Ümit Işık, bilimsel oturumların aile temelli müdahaleye odaklanmasını sağlayan güçlü bir kurgu sundular.
ÇEDEP Bildirisi: Video Gözleme Dayalı Müdahale Etkililiği Sunuldu
Sunumda 7 ebeveyn ve 7 çocuktan oluşan bir grupla yürütülen gözlem temelli araştırma tanıtıldı. Katılımcı çocuklar otizm, dil gecikmesi gibi gelişimsel riskler taşıyordu. Aileler her gün çocuklarıyla gerçekleştirdikleri etkileşimleri video yoluyla ÇEDEP uzmanlarıyla paylaştı. Bu videolar, EDDÖ-TV (Ebeveyn Davranışını Değerlendirme Ölçeği) ve ÇDDÖ-TV (Çocuk Davranışını Değerlendirme Ölçeği) kullanılarak değerlendirildi.
Sunumdan öne çıkan bulgular şunlardı:
- Ebeveynlerde: duyarlılık, yanıtlayıcılık ve sıcaklık davranışlarında güçlü artışlar gözlendi.
- Çocuklarda: sosyal katılım, başlatma ve ortak dikkat gibi alanlarda dikkat çekici gelişmeler sağlandı.
Bu veriler, günlük video geri bildirimiyle çalışan çevrim içi modellerin çocuk gelişimi ve ebeveyn uygulayıcılığı üzerindeki etkisini somut biçimde ortaya koymuştur.
ÇEDEP’in Çalışma Modeli: Anlık, Yapılandırılmış, Bilimsel Temelli
ÇEDEP, 0–6 yaş aralığındaki otizmli veya gelişimsel risk taşıyan çocukların ailelerine web tabanlı bir rehberlik ve danışmanlık sistemi sunmaktadır.
Nasıl işler?
- Aileler, günlük etkileşim videolarını WhatsApp üzerinden paylaşır.
- Uzmanlar her video için ölçek bazlı yapılandırılmış geri bildirimler sunar.
- Günlük, haftalık ve aylık gelişim hedefleri belirlenir.
- Anlık geri bildirim sağlayan çevrim içi oturumlar ile aile sürece aktif katılır.
Bu sistem, yalnızca izleme değil; uygulamalı rehberlik, sürdürülebilir kazanım planlaması ve aileye uygulayıcı rol kazandırma üzerine kuruludur.
Yılmaz Yalçın: “Çocukların kaybedecek zamanı yok”
ÇEDEP Koordinatörü Yılmaz Yalçın, UDEMKO2025 sunumunda şu ifadeleri kullandı:
- “Çedep modeli, çocuğu gözlemleyen değil, çocuğun gelişimine yön veren bir yapı kurmaktır.”
- “Zamanında ve doğru müdahale, otizmli çocuklarda gelişim çizgisini değiştirebilir. Aileye bilimsel rehberlik, gelişimin anahtarıdır.”
- “Aileyi güçlendiren sistemler, çocukların potansiyelini açığa çıkarır.”
Bilimsel Temelli Dijital Danışmanlık ve rehberlik, Türkiye Geneline Yayılabilir
ÇEDEP modeli, farklı bölgelerde uygulanabilirliği, mobil teknolojilerle desteklenebilirliği ve ebeveyn-uzman etkileşiminin sahaya aktarımı açısından güçlü bir potansiyele sahiptir. Elde edilen bulgular, Türkiye genelinde yaygınlaştırılabilecek dijital tabanlı müdahale modellerinin etkinliğini bilimsel olarak desteklemektedir.
CDC Verileri: Otizmde Erken Müdahalenin Önemi Artıyor
Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin (CDC) 2025 yılında yayımladığı güncel rapora göre, her 31 çocuktan biri otizm spektrum bozukluğu tanısı almaktadır. Bu oran, önceki yıllara kıyasla otizm tanısında belirgin bir artış olduğunu göstermektedir. Bu veriler, gelişimsel risk taşıyan çocuklarda erken tanı ve müdahale ihtiyacının her zamankinden daha kritik hale geldiğini ortaya koymaktadır. ÇEDEP modeli ise tam da bu ihtiyaca yanıt veren, erken yaşta bilimsel temelli destek sunan bir yapı olmasıyla dikkat çekmektedir.
Otizmde Doğru Müdahale, Bilimle Mümkündür
Türkiye’de hâlâ birçok aile otizm ve gelişimsel gecikmelerde doğru yönlendirmeye ulaşmakta güçlük çekmektedir. ÇEDEP, bu boşluğu bilimsel bir yaklaşımla, erişilebilir dijital destek ve alanında uzman bir kadro ile kapatmayı hedeflemektedir. Popüler ama bilim dışı uygulamaların ötesinde; veriyle yönlendirilen, ölçülebilir gelişim sunan bir sistem olarak ÇEDEP, erken müdahaleyi dijital dünyaya başarıyla taşımaktadır.
