Dünyada ve Türkiye'de son dönemlerde hızla önlem alınması gereken konular arasında başı çeken hava kirliliği, son günlerde İstanbul'da sisli ve puslu bir havanın hakim olmasıyla tekrar gündeme geldi. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının Sürekli İzleme Merkezi bünyesindeki Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı (NEFES) ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanlığı Çevre Koruma Müdürlüğünün Hava Kalitesi İzleme Merkezi'nden kentteki hava kirliliği anlık takip edilebiliyor. Farklı noktalara kurulan hava kalitesi izleme istasyonlarından alınan verilerle ilçelerde bölgesel bazlı ölçüm yapılıyor. Uygulamalarda, hava kalitesi endeksinde bir metreküp hava içindeki partikül maddeye göre tespit edilen değerler, “0 ile 50 arası: Temiz (yeşil), 51 ile 100 arası: Orta (sarı), 101 ile 150 arası: Hassas (turuncu), 151 ile 200 arası: Sağlıksız (kırmızı), 201 ile 300 arası: Kötü (mor), 301 ile 500 arası: Tehlikeli (bordo)” şeklinde sıralanıyor.
3 haneli sayı gördük
İTÜ İklim Bilimi ve Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, AA muhabirine yaptığı açıklamada, İstanbul'da 90'lı yıllara göre 2020'lerde havanın daha temiz olduğunu belirtti. Hava kirliliği oranlarında bu yıllarda üç haneli sayıları gördüklerini aktaran Toros, "Şimdi iki haneli sayılar görüyoruz. Hedef kirlilikte tek haneli sayıları görmek. Tabii ki İstanbul'da bazı yıllar daha kirli, bazı yıllar daha açık geçebiliyor” dedi. Toros, İstanbul'da bu yıl en çok araçlardan çıkan azot dioksit değerlerinde artış meydana geldiğini anlattı. Hava kirliliğinin ana kaynağının fosil yakıtlar olduğuna dikkati çeken Toros, "Fosil yakıtları, şehirlerde bol miktarda araçlarda kullanıyoruz. Şehir dışında sanayi tesislerinde kullanıyoruz. Elektrik üretmek için enerji santrallerinde kullanıyoruz. Ürettiğimiz elektriği evlerimizde ve iş yerlerinde kullanıyoruz. Ne kadar çok elektrik kullanırsak o kadar enerji ihtiyacımız doğuyor. Bu enerjiyi de fosil yakıtlardan elde ediyorsak daha çok fosil yakıt yakmak zorunda kalıyoruz” diye konuştu.
6 milyon araç var
Toros, şehirlerdeki en önemli sorunlardan birisinin araçlar olduğunu vurgulayarak, “İstanbul'daki araç sayısı 6 milyona yaklaşmış durumda. Gün içinde sürekli hareketlilik var. Bazı yollarda gidiş ve geliş olarak, neredeyse 24 saat trafiğin yoğun olduğu yerler var. E-5 (D-100) güzergahını düşünün, Tuzla'dan Boğaz Köprüsü'ne kadar. Bu tarafta yine 15 Temmuz Şehitler Köprüsü'nden Silivri'ye kadar. O güzergahta, çoğu noktada ve günün belli saatlerinde yoğun trafiğin, dur-kalkların çok fazla olduğunu görüyoruz” ifadelerini kullandı. Trafiğin olduğu bölgelerde yeterli rüzgar bulunmaması ve kirleticilerin doğal taşınıma uğramaması halinde hava kirliliğinin artığını vurgulayan Toros, “Örneğin Göztepe bölgesi. Yine köprüyle Şişli arasındaki bölge çok yoğun. İlerlediğimizde Yenibosna-Atatürk Havalimanı bölgesinde, yoğun trafiğin olduğu yerlerde hava kirliliğinin de diğer yerlere oranla daha yüksek olduğunu görüyoruz” açıklamasını yaptı.
Trafik birinci planda
Uluslararası Hava Kirliliğini Önleme ve Çevre Koruma Birliği Başkanı Prof. Dr. Selahattin İncecik ise kentteki hava kirliliği durumuyla ilgili emisyon kaynaklarına bakmak gerektiğini söyledi. İncecik, “Bundan çok uzun yıllar önce trafik üçüncü plandaydı. Şimdi trafik birinci planda. Daha doğrusu ulaşım birinci planda, İstanbul'daki havanın kalitesini etkilemeye devam ediyor ve bunun şiddeti de artıyor. Çünkü araç sayısı artıyor. Maalesef hala benzinli ve dizel araçların sayısının artışı bunu destekliyor" dedi. Dünya genelinde ve İstanbul'da elektrikli araçların sayısının henüz çok düşük olduğunu, 2024'ün sonunda sayının 40 milyona yaklaştığını belirten İncecik, ancak sayısı 1 milyarı aşan benzinli ve dizel araç sayısı ile kıyaslandığında bunun da ümit verdiğini anlattı. İncecik, "İstanbul'daki kirliliğin temel sebebi ulaşım ama bunun yanı sıra bazı meteorolojik şartların olumsuz yönde gelişmesi, yüksek basıncın etkili olması ve bunun beraberinde rüzgarın çok düşük seviyelerde olması. Dolayısıyla bu gibi durumlarda kirlilik birikime uğrar" diye konuştu. Hava kirliliğinin önlenmesinde yeşil alanların önemine değinen İncecik, “İnsanların nefes alacak yerlere ihtiyacı var. Bizim örneklerimiz pek olumlu değil maalesef. Yani özellikle mega şehirler mertebesinde konuşuyorum. İstanbul, bu konuda çok iyi bir örnek teşkil etmiyor. Nüfusa 16 milyon deniliyor ama bunun çok daha yukarılarda olduğu tahmin ediliyor. Bunun için yeşil alanlar konusunda gerçekten çok özen göstermeliyiz. Yapılan girişimler var ama bunların yeterli olduğunu söylemek zor. Bunların daha da artması lazım” ifadelerini kullandı. AA
